Sản phẩm của kế toán tài chính là gì?

Mục đích và ý nghĩa các sản phẩm của kế toán tài chính cũng như ứng dụng các sản phẩm của kế toán tài chính hiện nay vẫn là chủ đề gây nhiều tranh luận gay gắt trên các diễn đàn kế toán.

Bài viết sau sẽ bàn thêm về vấn đề này.

Mục đích của các Báo cáo tài chính 

Mục đích của Báo cáo tài chính là cung cấp các thông tin tài chính về đơn vị báo cáo giúp cho các nhà đầu tư hiện tại và tiềm năng, các chủ nợ có cơ sở để quyết định việc cung cấp các nguồn lực cho đơn vị (mua, bán hoặc nắm giữ vốn chủ sở hữu, các công cụ nợ, và cung cấp hoặc thanh toán các khoản vay, các khoản tín dụng khác).

Để đạt được mục đích này, Báo cáo tài chính phải cung cấp những thông tin của một doanh nghiệp về tình hình sử dụng tài sản, vốn chủ sở hữu, nợ, lãi/lỗ ... tại một thời gian nhất định.

Do đó, sản phẩm của kế toán tài chính là báo cáo tài chính, gồm các báo cáo sau:

(1) Bảng cân đối kế toán (Thông tư 133/2016/TT-BTC đổi tên theo IFRS là Báo cáo tình trạng tài chính);

(2) Báo cáo kết quả kinh doanh (Các công ty chứng khoán gọi là Báo cáo thu nhập tổng hợp toàn diện - Gồm cả báo cáo lãi lỗ và báo cáo thu nhập toàn diện khác - OCI, OCI chỉ phát sinh khi áp dụng mô hình giá trị hợp lý); 

(3) Báo cáo lưu chuyển tiền tệ; 

(4) Thuyết minh báo cáo tài chính.

Ý nghĩa và giới hạn của Báo cáo tài chính

Những người sử dụng Báo cáo tài chính có nhu cầu về những thông tin khác nhau thậm chí có thể trái ngược. Các chuẩn mực kế toán và chuẩn mực Báo cáo tài chính sẽ cung cấp thông tin đáp ứng nhu cầu tối đa của những đối tượng này.

Ngoài việc cung cấp thông tin theo yêu cầu, đơn vị có thể còn phải cung cấp thêm thông tin hữu ích cho nhóm đặc biệt trong những người sử dụng Báo cáo tài chính.

Ban lãnh đạo đơn vị báo cáo cũng quan tâm đến thông tin tài chính của đơn vị, nhưng không nhất thiết phải dựa vào Báo cáo tài chính mà có thể thu thập được thông tin tài chính trong nội bộ đơn vị.

Ngoài ra, các bên liên quan khác như cơ quan quản lý, tổ chức, công chúng không phải là những nhà đầu tư, chủ nợ cũng có thể tìm thấy thông tin hữu ích trên Báo cáo tài chính, mặc dù Báo cáo tài chính đó không phục vụ trực tiếp cho những nhóm đối tượng này.

Trong thực tế như thế nào?

Ở các quốc gia phát triển thì nhiều công ty (tất nhiên không đến 90%) vẫn dựa vào hệ thống thông tin kế toán tài chính để ra các quyết định quản trị và điều này bị phê phán là không thích hợp, không đảm bảo tính kịp thời (và phù hợp trong các quyết định quản trị).

Tại Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và vừa dù không thừa nhận chính thức nhưng đa số các công ty thường có 2 sổ: Sổ sách kế toán thuế (kế toán tài chính) và sổ sách kế toán nội bộ. Thông thường các nhà quản lý công ty này dựa vào thông tin kế toán nội bộ để ra các quyết định quản trị, và sổ kế toán thuế chỉ là công cụ để đối phó thuế của doanh nghiệp. 

Đối với các doanh nghiệp có lợi ích công chúng tại Việt Nam thì đối tượng sử dụng báo cáo tài chính rộng rãi hơn, không chỉ giới hạn ở việc tính thuế.

Kế toán tại các công ty này có trình độ nhất định nhưng đa số các công ty này chưa thiết kế được hệ thống kế toán quản trị để cung cấp thông tin thích hợp cho nhà quản lý trong việc hoạch định và kiểm soát. 

Mặc dù báo cáo tài chính của các doanh nghiệp này bắt buộc phải kiểm toán nhưng chất lượng báo cáo tài chính của các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn rất nhiều vấn đề, và không ít các công ty vẫn còn tình trạng 2 sổ.

Về quan điểm của các nhà hoạch định chính sách kế toán: Họ cho rằng chế độ kế toán Việt Nam (Thông tư 200 và Thông tư 133) không phục vụ tính thuế, mà hệ thống ké toán được thiết kế phục vụ nhiều hơn cho mục đích quản lý. Các quan điểm này có đúng không?

Theo Khuôn khổ lập báo cáo tài chính thì đúng là Báo cáo tài chính vì mục đích chung không hướng đến cho mục đích tính thuế nhưng báo cáo tài chính là cơ sở để thực hiện các điều chỉnh, xác lập nghĩa vụ thuế cho doanh nghiệp.

Hơn nữa nhiều quy định trong chế độ kế toán Việt Nam hiện hành gắn với việc đơn giản cho tính thuế hơn là bám sát theo Khuôn khổ (ví dụ về hạch toán trích trước chi phí sửa chữa lớn TSCĐ, trích quỹ phát triển khoa học và công nghệ...).

Theo chuẩn mực kế toán như đẫ đề cập, thì Báo cáo tài chính vì mục đích chung không hướng đến phục vụ mục đích quản trị. Khi thiết kế hệ thống kế toán trong các doanh nghiệp nhỏ, nên thiết kế sao cho vừa đáp ứng nhu cầu quản trị, vừa đảm bảo cung cấp thông tin trên báo cáo tài chính phù hợp và trình bày trung thực (relevance & faithfull representation), chứ kế toán tài chính theo pháp quy không phải để phục vụ cho nhà quản lý như trong một số tài liệu giới thiệu Thông tư 133!

Tóm lại: 

Theo chuẩn mực kế toán thì mục đích của báo cáo tài chính là để cung cấp thông tin hữu ích cho các đối tượng cung cấp nguồn lực cho công ty trong việc ra quyết định, sản phẩm của nó là các báo cáo tài chính (không chỉ bằng số mà còn cả bằng chữ).

Quan điểm của các doanh nghiệp nhỏ và vừa thì mục đích chủ yếu của kế toán tài chính là cung cấp thông tin cho việc tính thuế, và sản phẩm của nó là các báo cáo tài chính.

Ketoan.info tổng hợp

Browse More Articles

Tweet

Written by Ketoan.biz

Ketoan.info- Website thông tin tài chính, kế toán, kiểm toán và thuế của dân kế toán. Một nơi cùng trao đổi, chia sẻ về kiến thức, kinh nghiệm làm việc kế toán thực tế.